Pesach, het feest van de vrijheid, is diep geworteld in de geschiedenis en identiteit van het Joodse volk. Het herinnert ons elk jaar aan de bevrijding uit de Egyptische slavernij, een moment waarop onze voorouders, onder leiding van Mozes, de ketenen van onderdrukking verbraken en op weg gingen naar een nieuw bestaan in het Beloofde Land.

Maar Pesach is niet slechts een herinnering aan een lang vervlogen verleden. Het is een boodschap die tot op de dag van vandaag pijnlijk actueel blijft. In een tijd waarin Joden wereldwijd geconfronteerd worden met haat, onrecht en dreiging, waarin Israël onder vuur ligt – letterlijk en figuurlijk – roept Pesach ons op om de strijd voor vrijheid en veiligheid te blijven voeren.

Uit Egypte naar Vandaag: Een Tijdloze Beproeving

De uittocht uit Egypte was niet alleen een fysieke bevrijding, maar ook een spirituele en morele beproeving. De Israëlieten moesten zich ontworstelen aan een bestaan waarin ze enkel als slaven werden gezien en leren wat het betekent om een vrij volk te zijn. Vrijheid kwam niet zonder uitdaging – de woestijn was hard, de vijanden talrijk, en zelfs binnen het volk was er twijfel en verdeeldheid.

Ook vandaag worden wij als volk beproefd. De brutale terroristische aanval op Israël op 7 oktober 2024 was een afschuwelijk moment in onze moderne geschiedenis, een dag waarop de kwetsbaarheid van het Joodse volk opnieuw pijnlijk duidelijk werd. Families werden afgeslacht, kinderen werden ontvoerd, en de wereld keek toe – soms met medeleven, maar te vaak ook met een kille onverschilligheid.

Sindsdien is niets meer hetzelfde. Israël vecht voor zijn bestaansrecht, terwijl Joden wereldwijd geconfronteerd worden met een stijgende golf van antisemitisme. Universiteiten waar onze kinderen studeren zijn niet langer veilige plekken. Demonstraties waarin de vernietiging van Israël wordt geëist, worden als ‘vrijheid van meningsuiting’ bestempeld. En Europa, waar Joodse gemeenschappen eeuwenlang hebben geworteld en bijgedragen, voelt voor velen steeds minder als thuis.

De Hagada als Levensles

Tijdens de seideravond lezen we in de Hagada: “B’chol dor vador chayav adam lirot et atzmo k’ilu hu yatsa miMitzrayim” – in elke generatie moet een mens zichzelf zien alsof hij persoonlijk uit Egypte is getrokken. Dit is geen nostalgische oefening, maar een opdracht. Het leert ons dat de strijd voor vrijheid en veiligheid nooit ophoudt. De vijanden veranderen van gezicht, de strijdvelden verplaatsen zich, maar de kern blijft dezelfde: de Joodse vrijheid is nooit vanzelfsprekend.

Dit Pesach voelen we dit misschien meer dan ooit. Wanneer we de matzes eten – het brood van de haastige vlucht – beseffen we hoe snel vrijheid kan omslaan in gevangenschap. Wanneer we de bittere kruiden proeven, herinneren we ons de bitterheid van onderdrukking – een bitterheid die in de ogen van Israëlische gijzelaars en de families van vermoorde slachtoffers nog vers en rauw is.

Vrijheid Verdedigen – Niet Alleen Voor Onszelf

Toch is Pesach geen feest van wanhoop, maar van hoop. Ondanks alles is het Joodse volk altijd blijven bestaan. Farao’s, inquisities, pogroms en Holocausts zijn gekomen en gegaan – maar wij zijn hier nog steeds. En we zijn hier niet alleen om te overleven, maar om te bouwen, om ons licht te laten schijnen in de wereld, om de waarden van vrijheid, rechtvaardigheid en menselijke waardigheid te verdedigen.

Dit jaar, wanneer we de deuren van ons huis openen voor Eliahoe Hanavi, laten we dan ook de deuren van ons hart openen voor onze broeders en zusters in Israël, voor hen die lijden, voor hen die strijden. Laten we ons uitspreken tegen onrecht, laten we handelen waar nodig, en laten we – net zoals onze voorouders – weigeren om ons lot door anderen te laten bepalen.

Pesach leert ons dat vrijheid nooit een gegeven is. Het moet verdedigd, bevochten en gekoesterd worden. In elk tijdperk, in elke generatie. En deze generatie, onze generatie, is daarin geen uitzondering.

Chag Pesach Sameach – Moge dit een feest zijn van kracht, van eenheid en van een hernieuwde belofte aan onze toekomst.