De wereldleiders die naar de 80ste verjaardag van de bevrijding van het nazivernietigingskamp in Auschwitz trokken, moesten deze keer zwijgen. Want het mocht geen politieke herdenking worden. Stel dat de Israëlische premier Netanyahu toch naar daar zou zijn getrokken, dan was het ook zonder woorden een politiek beladen bezoek. Gezien de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog zes miljoen Joden de dood in hebben gejaagd, zou zijn aanwezigheid vanzelfsprekend zijn.

Heel de wereld herdenkt 80ste verjaardag van bevrijding Auschwitz, behalve twee opvallende afwezigen: “Zou cynisch zijn”

Maar Netanyahu bleef thuis. Ook al beloofde de Poolse regering het internationaal arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof in Den Haag wegens oorlogsmisdaden in Gaza niet toe te passen. Je kan niet naar het verleden kijken en de situatie van vandaag compleet negeren. De beelden van de uitgemergelde lijken uit de concentratiekampen zijn na 80 jaar nog even onbegrijpelijk. Net als de getuigenissen. Hoe is het toch ooit zover kunnen komen, vragen we ons al 80 jaar af. Maar de beelden van de doden in het platgebombardeerde Gaza zijn ook weerzinwekkend. De boodschap van Auschwitz is “nooit meer”. “Nooit meer” voor de Joden, maar toch ook “nooit meer” voor iedereen?

Auschwitz was het einde van een lang proces, lezen we in de berichten die de gedenkplaats zelf verspreidt. De Holocaust begon niet bij de gaskamers, maar met haat, met woorden en met vooroordelen. Auschwitz took time. Eerst begin je met mensen tegen elkaar op te zetten, met te verdelen en te polariseren. Dat patroon zien we vandaag nog altijd. Neem nu Elon Musk. Hij is een jaar geleden nog in Auschwitz op bezoek geweest. Bij de inauguratie van Trump strekte hij ineens zijn arm als een fascist. Mogelijk allemaal niet zo bedoeld, maar gezien de manier waarop hij flirt met het extreemrechtse Duitse AfD, is die link snel gelegd. Wat zouden de Joden die hem vorig jaar in Auschwitz ontvingen, denken van die strakke arm?

De polarisatie waar Trump en zijn acolieten op drijven, dijt uit naar de rest van de wereld. Dat Trump bijvoorbeeld sterk inzet op deportatie van mensen zonder papieren, moedigt Europese politici aan om al even hard te keer te gaan. Zelfs bij regeringen zonder extreemrechts aan het roer. De Arizona-partijen hebben zich voor hun migratieplan gespiegeld aan “het strengste ooit” uit Nederland. Al dat opbod wakkert haat aan en we weten al 80 jaar tot wat dat leiden kan. Of misschien zijn we dat stilaan aan het vergeten nu de laatste getuigen van de Holocaust aan het uitsterven zijn.

De reactie van JID vzw in een brief aan Het Belang van Limburg:

Geachte hoofdredactie,

Wij verwijzen naar het editoriaal in uw krant van dinsdag 28 januari 2025.

Het is een ware schande hoe sommigen – in dit geval uw editorialist, mevrouw Liliana Cassagrande – het leed van de Joden tijdens de Holocaust misbruiken om hun eigen politiek gekleurde agenda kenbaar te maken. De vergelijking tussen de Holocaust en de oorlog in Gaza is niet alleen historisch en moreel onjuist, maar kan volgens de IHRA-definitie zelfs als antisemitisme worden beschouwd.

De poging tot systematische uitroeiing van alle Joden ter wereld is met geen enkel conflict in de geschiedenis te vergelijken. Dat uw krant deze vergelijking publiceert op de Internationale Holocaustherdenkingsdag – de dag van de bevrijding van Auschwitz – maakt het des te schrijnender en getuigt van een pijnlijk gebrek aan respect.

Het valt niet te ontkennen dat dergelijke uitspraken voortkomen uit latent (bewust of onbewust) antisemitisme. Waarom wordt deze vergelijking niet gemaakt met het drama dat zich momenteel in Congo afspeelt of met andere conflicten waar sprake is van daadwerkelijke genocide en waar een veelvoud aan slachtoffers valt?

Helaas moeten we telkens opnieuw vaststellen dat Europa de Joden de Holocaust nooit zal vergeven. De slachtoffers van toen moeten en zullen nu als daders worden gekenmerkt.

Wij hopen dat u zich bewust bent van de ernst van dergelijke publicaties en roepen u op tot een kritische reflectie over de impact van dergelijke vergelijkingen.

Met vriendelijke groet,

JID vzw